Logo van JTravel.nl
Search
Close this search box.

Grote of St. Bavokerk in Haarlem

De Grote of St. Bavokerk staat in het centrum van Haarlem. De Grote of St. Bavokerk is de grootste kerk in Haarlem.

Deze kerk is gewijd aan Sint Bavo. De middeleeuwse kruiskerk is in gotische stijl gebouwd. Midden op het kerkgebouw staat een ruim 78 meter hoge houten, laatgotische vieringtoren. Deze toren is met lood bedekt. De kerk is oorspronkelijk als een katholieke kerk gebouwd. In 1559 werd de kerk de kathedraal van het toen opgerichte bisdom Haarlem en na de reformatie werd de kerk een protestante kerk. De Grote Kerk van Haarlem is geen museum, maar een kerk. De kerk is nog altijd in gebruik en is een plaats van samenkomst voor de wijkgemeente Centrum van de Protestantse Gemeente te Haarlem.

Inhoudsopgave

Ligging

De St. Bavokerk ligt aan de Grote Markt, midden in het centrum van Haarlem en is niet te missen als u in het centrum van Haarlem loopt.

Geschiedenis van de Grote of St. Bavokerk in Haarlem

Voor de huidige Grote of St. Bavokerk hebben hier verschillende andere kerken, zowel houten als stenen exemplaren gestaan. In 1370 werd een in romaanse stijl gebouwde parochiekerk door een brand zwaar beschadigd. De kerk is na deze brand grotendeels hersteld. Rond 1400 werd een nieuw gotisch koor gebouwd. Deze staat er nu nog steeds.
De bouw van de kerk begon in 1445 met het maken van de kruising en transepten. Deze waren rond 1500 klaar. In 1470 werd besloten om een schip aan de kerk toe te voegen. De oude parochiekerk werd in 1471 afgebroken. Er kon begonnen worden met de bouw van het schip. Dit schip was in 1481 voltooid. De twee zijbeuken waren twee jaar later klaar. In de bouwplannen was ook een forse westtoren opgenomen. Deze toren is nooit gebouwd. In 1502 werd een ontwerp voor een stenen kruisingstoren gemaakt. Dit werd een Vlaams-Brabants element dat een unicum is in de noordelijke Nederlanden. Snel bleek dat de vier kruispijlers het gewicht van de stenen toren niet konden dragen. Dit is de reden dat de toren tussen 1514 en 1517 weer afgebroken werd. Er werd besloten om een 74 meter hoge, met lood bedekte, houten toren op de kruising van de kerk te bouwen. Deze zou bestaan uit een open achtkant en bekroond door een open ui. De bouw van deze toren duurde van 1518 tot 1520.
Luchtbogen ontbreken maar de aanzetten hiervoor zijn wel aanwezig. Deze bogen werden niet gebouwd omdat de zware stenen gewelfconstructie vervangen werd door hout. De bouwers durfden het risico van deze zware constructies op de slappe onbetrouwbare bodem niet aan. Er gaat ook een andere lezing en die is dat de bekendheid met de scheepsbouw in die tijd, heeft geleid tot het aparte Hollandse kerkinterieur.
In 1529 werd begonnen met de bouw van een netgewelf in het koor. De bouw van dit gewelf was twee jaar later klaar. Tussen 1535 en 1538 werd het schip van de kerk voorzien van een houten netgewelf.
Voor de Reformatie stonden hier in de kerk vier biechtstoelen, het hoofdaltaar in het koor en maar liefst tweeëndertig altaren. Deze altaren werden op 6 maart 1573 door de Hervormden verwijderd. De calvinisten hebben het interieur van de kerk in 1578 zwaar beschadigd. Ze werden gesteund door de Staatse troepen. De kerk werd uit veiligheidsoverwegingen door de stedelijke overheid gesloten. Later werd de kerk aan de calvinisten overgedragen. De laatste restauratie van de Grote of St. Bavokerk was in 1980-1985.

Het Het drieluik 'Ecce Homo-triptiek' uit 1559-1560, door Maerten van Heemskerck in het Frans Hals Museum in Haarlem / Copyright © JTravel.nl

Bezienswaardig in de Grote of St. Bavokerk in Haarlem

De Grote of St. Bavokerk is gebouwd in basilicale stijl. Dit houdt in dat het schip tweemaal zo breed als de zijbeuk. De kerk is in de vorm van een kruisbeeld gebouwd. De deuren stellen twee voeten, twee handen en het neigend hoofd voor. Er is nog meer symboliek te vinden, zoals de plaatst aan de rechterkant van de Mariakapel, Maria stond rechts van het kruis en de vieringpijlers staan voor de vier evangelisten en de twaalf koorpijlers voor de twaalf discipelen. Het noordertransept is gewijd aan Maria. En het zuidertransept is gewijd aan de patroonheilige van de kerk, St. Bavo.
In de kerk zijn de 17e eeuwse preekstoel met gotische verhuiving, de koorbanken uit 1512 met amusant houtsnijwerk, de koperen lezenaar met pelikaan uit 1499 en het mooie koorhek met koperen maaswerk bezienswaardigheden.

Het koor werd tussen 1370-1400 gebouwd. Het koor werd uitgevoerd in baksteengothiek met spaarzaam gebruik van zandsteen. Bij de bouw van het koor is gestreefd naar een zware en gesloten vorm met zwaar muurwerk en kolommen, kleine lichtopeningen in het triforium, opgaand muurwerk tot aan de hooggeplaatste kleine vensters en een hoekige koorsluiting. Dit koor van de St. Bavo is het grootste koor van Europa.

Het transept (kruisarm, kruisbeuk, dwarsbeuk of dwarsschip) werd tussen 1445-1455 gebouwd. Het transept is in klassiek Brabantse gotische stijl gebouwd. Het dwarspand was lager dan in de huidige situatie, de goot lag ter hoogte van de scheiding van baksteen en zandsteen en de nok reikte tot aan de voet van de kap van de lichtbeuk. Het dwarspand werd tussen 1480-1495 verhoogd. In 1892 werd op de oorspronkelijk bedoelde hoogte een gewelf aangebracht. Hierdoor ontstond hier een loze ruimte met vensters.

In de Mariakapel kunt u een kaarsje opsteken en tot rust komen. Iedereen met welke achtergrond dan ook, is in deze ruimte welkom. De kapel nodigt u uit tot een moment van devotie, herdenking en bezinning. Bij de ingang van de kapel staat een klein Christusbeeld. Dit beeld wenst elke bezoeker vrede toe en nodigt uit tot het betreden van de kapel. In de kapel een semi-abstract schilderij dat zegt dat de kapel een plaats is van rust en vrede, reflectie en gebed met als centrale punt de witte duiven in het schilderij. Dit is het algemene symbool voor vrede en het christelijke symbool voor de Heilige Geest, de aanwezigheid van God op deze aarde.

Plattegrond van de St. Bavokerk in Haarlem

Vanuit het schip van de kerk hebt u een prachtig uitzicht op het Müllerorgel. Dit is een gigantisch pijporgel dat tussen 1735 en 1738 werd gebouwd door de uit Duitsland afkomstige Christian Müller. Het orgel is het meest afgebeelde orgel ter wereld. Het orgel beslaat de gehele westmuur van de kerk. Vanaf de grond af meet het orgel bijna 30 meter. In het hoogoprijzende middengedeelte zijn de boven elkaar geplaatste ‘werken’ (rugwerk, hoofdwerk en bovenwerk) te onderscheiden. Aan beide kanten wordt het middengedeelte geflankeerd door twee enorme ‘pedaaltorens’. Hierin staan pijpen van bijna 11 meter lang opgesteld. Bij de voltooiing was het orgel het grootste ter wereld. Het orgel heeft 62 stemmen en ongeveer vijfduizend pijpen. De kleinste van deze pijpen hebben het formaat van een potlood, de grootste pijpen hebben een lengte zevenendertig centimeter in doorsnede en zijn ruim tien meter lang. Het orgel is rijk verguld en gedecoreerd met ruim 25 beelden. De bekroning wordt gevormd door twee leeuwenfiguren met het wapen van Haarlem. Beroemde personen, die op het Müllerorgel hebben gespeeld, zijn Mendelssohn, Händel en in 1766 de toen tien jaar oude Mozart. Op de hoek van de koorsluiting ziet u een klein koororgel.

Het Müllerorgel in de St. Bavokerk in Haarlem

De klokken werden in 1429 uit de laatste voorganger van de St. Bavokerk in een groot houten klokhuis achter het koor van de kerk opgehangen. Om de financiën van de stad te versterken werd deze toren in 1804 gesloopt. De klokken werden verkocht. In 1918 werd een kleinere ijzeren replica neergezet door de firma Joh. Enschedé.
In de grote vieringtoren op de kerk hangt de bourdon, de zwaarste klok in de toren. Deze dateert uit 1503. Het gewicht van deze klok is ongeveer 4.900 kilo en slaat de hele uren. In eerste instantie bestond het klokkenspel uit 32 klokken, deze werd in 1670 uitgebreid tot 35 klokken en bij de laatste restauratie in 1968 werd het klokkenspel grotendeels vervangen en uitgebreid tot een concertbeiaard van 47 klokken. In 2010 waren de laatste werkzaamheden aan het carillon van de St. Bavokerk. Dit om de bespeelbaarheid te verbeteren. Nog altijd wordt het carillon elke week door de stadsbeiaardier bespeeld. Dit gebeurd op de marktdag. Dit is op maandag van 12.00 tot 13.00 uur en op vrijdag van 12.45 tot 13.15 uur. In de zomermaanden wordt op dinsdagavond voor de aanvang van de gemeentelijke orgelconcerten een carillon-concert gehouden, deze wordt meestal door gastbeiaardiers gegeven.

In de Grote of St. Bavokerk bevinden zich ongeveer vierhonderd grafstenen. De nummers op de stenen staan in grafboeken geregistreerd en de namen van de begraven personen staan hierin opgeschreven. Ook schilder Frans Hals is hier in de kerk begraven. Zijn graf bevindt zich onder het koor.

Praktische informatie

Openingstijden

De Grote of St. Bavokerk in Haarlem is open van maandag t/m zaterdag van 10.00–17.00 uur.
In juli en augustus is de kerk ook op zondag geopend van 12.00-16.00 uur, de entree is gratis.

Entree

Volwassenen: € 4,– per persoon.
Kinderen 13-16 jaar: € 2,– per persoon.
Kinderen onder de 12 jaar in gezinsverband zijn gratis.

Voor groepen en rondleidingen gelden andere prijzen.

(Prijzen zijn van 2023).

Adres

Grote of St. Bavokerk
Grote Markt 22 (noordzijde)
2011 RD Haarlem
Telefoon: 023 – 553 2040
E-mail: info@bavo.nl
Website:
St. Bavokerk

Bewaar op Pinterest

Een mooie kerk in het centrum aan de Grote Markt in Haarlem is de St. Bavokerk. Deze kerk is zeer de moeite van een bezoek waard. Meer over de St. Bavokerk in Haarlem lees je op mijn website. Lees je mee? #haarlem #stbavo #kerk #bavo #jtravel #jtravelblog Een mooie kerk in het centrum aan de Grote Markt in Haarlem is de St. Bavokerk. Deze kerk is zeer de moeite van een bezoek waard. Meer over de St. Bavokerk in Haarlem lees je op mijn website. Lees je mee? #haarlem #stbavo #kerk #bavo #jtravel #jtravelblog

Over JTravel

Author picture

Welkom op de website van JTravel. Mijn naam is Jaquelien, het gezicht achter de website JTravel en ook achter JTravelBlog. Ik neem u mee mee op reis naar verre oorden en dichtbij met reisverslagen en informatie over bestemmingen en geef u reisinspiratie en handige reistips. Gaat u mee op pad?

Deel dit artikel

Handige links

voor het plannen van uw reis

Om u mijn reistips gratis te kunnen blijven geven, kunt u mij helpen. Ik werk samen met verschillende organisaties. Als u via één van de onderstaande links iets boekt of koopt, ontvang ik een klein percentage van uw aankoopbedrag. Ik kan deze website op deze manier in de lucht houden en de kosten die ik maak voor het maken van deze website dekken en u van de gratis informatie voorzien. Het boeken via één van deze links kost u niets extra’s. Het helpt mij om met dit kleine beetje geld u te voorzien van informatie. Voor ons beiden is het een win-win situatie: ik verwijs u door naar leuke en handige reisproducten en u helpt mij, JTravel, met uw aankoop. Bij voorbaat dank. Meer handige links vindt u in het artikel Links naar andere websites.

Dit artikel bevat affiliate links. Wat een affiliate link inhoudt, vertel ik u in het artikel Disclaimer. 

Vindt u mijn blogs leuk? Koop dan een kop koffie voor me door op de button hieronder te klikken en ik zorg ervoor dat u kunt blijven genieten van de reisverhalen en reistips op mijn websites. Buy me a coffee

Deel dit artikel

Jaquelien

Jaquelien

Welkom op de website van JTravel. Mijn naam is Jaquelien, het gezicht achter de website JTravel en ook achter JTravelBlog. Geboren en getogen in het hoge noorden van Nederland, voor mijn studie Toerisme verhuisd naar Breda en daarna vanwege werk verhuisd naar het westen van Nederland. Een plek waar ik tot op heden nog altijd woon.
Ik neem u mee mee op reis naar verre oorden en dichtbij met reisverslagen en informatie over bestemmingen en geef u reisinspiratie en handige reistips. Gaat u mee op pad?

Ook leuk om te lezen

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven