Logo van JTravel.nl
Search
Close this search box.

Mokbaai

Tijdens mijn 6-daagse vakantie in 2016 op Texel verbleef ik in het Fletcher Hotel De Cooghen in De Koog. Ik huurde een fiets, waarmee ik vanuit De Koog het hele eiland verkende. In dit artikel vertel ik u alles over natuurgebied de Mokbaai, ten zuiden van Den Hoorn.

Inhoudsopgave

Ligging

De Mok of Mokbaai is een baai in het zuiden van Texel, tussen De Hors en ’t Horntje, niet ver van het dorp Den Hoorn.

Geschiedenis

In de 18e eeuw is spontaan De Mokbaai ontstaan. Tot het jaar 1740 vormden de duinen aan de noordkant van de Mokbaai de zuidelijke grens van Texel. In die periode werden een grote zandplaat, de Hors en de Texelse kust een geheel. De Hors liep ver tot in het zuiden door. Hierdoor ontstond een natuurlijke baai, die naar het oosten toe open lag. Deze baai bood beschutting tegen de wind en ’s winters was de baai ijsvrij. Bij eb stond hier nog altijd 4 tot 5 meter water. De baai werd hierdoor als winterligplaats voor grote als kleine koopvaarders in gebruik genomen. In 1750 werd deze ligplaats de ‘Rede de Mock’ genoemd.

Vanaf 1762 kwam er een havenmeester die liggeld inde. Deze situatie heeft niet lang geduurd. Dit omdat de Hors voortdurend veranderde en de kom snel ondieper werd door al het zand dat door wind en zee werd afgezet. De oorspronkelijke baai was meer dan drie keer groter dan de huidige baai. De toenmalige baai strekte zich veel verder naar het zuiden en westen uit, tot in de huidige gebieden de Hors en de Geul. In de Mokbaai was in de 19e eeuw nog een ligplaats voor vissersschuiten van Hoornders.

In 1832 namen Hoornders het initiatief om aan de zuidkant van de baai een stuifdijk aan te leggen. Deze stuifdijk uit 1846 ligt er nu nog, de weg naar de kazerne loopt er over heen. Door verzanding en opslibbing ging de ligplaats voor de vissers verloren.

De Mokbaai is tot omstreeks 1917 als vliegkamp voor watervliegtuigen in gebruik geweest. Er is toen een grote kom uitgebaggerd, dit om de vliegtuigen voldoende ruimte te geven om te manoeuvreren. Landingen tijdens laagwater werden zo mogelijk gemaakt. Deze verdieping is hier nog steeds zichtbaar. In het begin van de Tweede Wereldoorlog kwam er een einde aan het gebruik van marinevliegkamp ‘De Mok’. Het watervliegveld werd door Duitse bombardementen grotendeels vernield.

Op 14 mei 1940 werden de toen nog overeind staande gebouwen door Nederlandse troepen gesloopt. Dit om te voorkomen dat de gebouwen in handen van de Duitse bezetters vielen. Het vliegkamp is na de oorlog is niet meer opgebouwd. Het gebied wordt nu door het Korps Mariniers gebruikt. Vanuit de Joost Dourleinkazerne vinden regelmatig landingsoefeningen en trainingen plaats. In 1961/1962 is de veerhaven van ’t Horntje in de smalle duinenrij ten noorden van de baai aangelegd.

Mokbaai

U ziet als u met de veerboot Texel nadert, in het westen de zandvlakte van de Hors met erachter een duinenrij. De veerboot vaart langs de oostelijke punt van die duinenrij, het Puntje. Dit is een kaap met een stenen glooiing tegen de stroming. De Mokbaai is in totaal 2,5 kilometer lang en 600 meter breed. Voorbij het Puntje ligt de kazerne van de mariniers en begint een inham, de Mokbaai. Bij eb een kale wadvlakte zit het gebied vol met vogels, bij vloed is het gebied een binnenzee waar grote sterns naar visjes duiken.

Den Hoorn vanaf de Mokbaai

De Mokbaai bestaat voor een groot deel uit kwelders. Bij eb valt het gebied bijna volledig droog. Het is een belangrijk foerageergebied voor watervogels. Rond de Mokbaai liggen verschillende vogelreservaten, zoals de Geul, de Petten en ’t Stoar. Al deze gebieden maken deel uit van het natuurgebied Nationaal Park Duinen van Texel. Rond de Mok liggen twee wegen, de Mokweg en Molwerk. Deze liggen bij het dorp ’t Horntje. Op de Stuifdijk is een kleine uitkijkpost. De duinen rond de Mokbaai zijn droog. De duinen zijn vooral met grassen als helm en schapengras begroeid. Daarnaast groeien hier het eikvarentje en allerlei kleine klavertjes, zoals de witte klaver, kleine en liggende klaver (beide geel), maar ook zeldzaamheden als draadklaver, de gestreepte klaver en vogelpootklaver en met een beetje geluk vindt u de aardbeiklaver. Lange tijd was de Mokbaai één van de rijkste groeiplaatsen van de rode bies in Nederland. Nu staat deze plant nog op een enkel plekje. Mogelijk is deze plant door het gemiddeld warmere klimaat verdwenen. De soort is heel specifiek voor buitendijks terrein waar zoet water door ondergrondse kwel toestroomt. Toen het duingebied ten zuiden van de baai steeds verder uitgroeide en de zoetwaterbel in dit duin steeg, nam de kwel van zoet water vanuit de duinen naar de kwelder geleidelijk verder toe. Gevolg: de begroeiing veranderde. Eerst namen zeerus en zilt torkruid fors toe, later verschenen echte zoetwaterplanten als paddenrus en watermunt, terwijl rode bies sterk afnam.

Plantenliefhebbers kunnen ook terecht in de kwelder in het noordwesten van de Mokbaai. Dit is de Karhoek (ook wel Korhoek genoemd). Dit gebied is ongeveer 12 hectare groot en wordt doorsneden door de Moksloot. Deze sloot voert zoet water uit de duinen af. Deze kwelder is niet toegankelijk, maar u kunt vanaf de wandelpaden aan de zijkanten een indruk krijgen van de bijzondere planten die hier groeien. De laagste delen van de kwelder worden regelmatig overstroomd met zeewater. Hier groeit vooral veel zeekraal, dat in het najaar prachtig rood verkleurt. Het land wordt in de richting van de duinen en de dijk hoger en hier neemt de invloed van de zee af. Het aantal grassen neemt toe en daartussen groeien typische kwelderplanten als lamsoor, gerande schijnspurrie, zeealsem, zeekweek, rode bies, melkkruid en zeeaster. Wat verder opvalt zijn de hoge rietvelden aan de rand van de baai. Er is sprake van kwel uit de duinen en daardoor wordt het water in dit deel van de Mokbaai steeds zoeter en breidt het rietmoeras steeds verder uit. Het Puntje is een tweede kwelder. Deze kwelder ligt aan het uiterste stukje land bij de Joost Dourleinkazerne. Deze kwelder is ongeveer 6,5 hectare groot en wordt aan de zijde van het wad door een hoge zand- en schelpenrug begrensd.

De Mokbaai biedt veel variatie. Hier bevinden zich kwelders, geulen, oesterbanken, slikplaten, duinen, rietvelden en nog meer. Het gebied heeft een enorme aantrekkingskracht op vogels. Er is voor elke vogelsoort wel wat te vinden. Met de wisseling van de tijden verandert ook het landschap. Tijdens laagwater is er het meest te beleven. Het zeewater trekt zich terug en het stelsel van slikplaten en geulen wordt blootgelegd. Grote aantallen steltlopers struinen dan over het slik, op zoek naar voedsel. Scholekster, rosse grutto, bonte strandloper, wulp, kluut, goudplevier, de lijst is te lang om op te noemen. Als de baai tijdens het hoogwater weer vol stroomt, trekken de vogels zich terug naar de randen van de baai. Ze wachten dicht opeengepakt in groepen tot het weer eb wordt.
In het laagste deel van de kwelder, waar het kortgrazig is, met veel zeekraal, verblijven bij laag water veel steltlopers, zoals rosse grutto, zilver- en goudplevier, bonte strandloper en kluut. Vanaf de duinen aan de zuidkant van de baai heeft u goed zicht op de vogels. Vogelaars speuren hier met hun telescoop naar zeldzame steltlopers als de krombekstrandloper en de kleine strandloper. Soms spot u hier dwaalgasten als de breedbekstrandloper, de bonapartes strandloper, de Amerikaanse goudplevier of een zwarte ibis. De beste tijd voor het spotten van vogels zijn de voorjaarstrek in mei en de najaarstrek in september en oktober. Tijdens de vogeltrek in het najaar bereiken de aantallen hun hoogtepunt en zijn hier duizenden steltlopers, honderden smienten en eenden als bergeend, pijlstaart en eidereend te zien.

Vogels in de Mokbaai

De lepelaar broedt in het gebied De Geul. Ze vliegen regelmatig over de dijk en zijn dan op de vlakten van de Mokbaai te bewonderen. Ook de kleine en grote zilverreiger bezoeken soms het gebied. In de rietvelden aan de rand van de baai zitten tussen het riet allerlei rietvogels, zoals baardmannetje, de rietgors, de rietzanger, de kleine karekiet en de waterral. Laag boven de wuivende rietpluimen vliegt de bruine kiekendief. Deze is herkenbaar aan de kenmerkende V-vorm in vlucht. Deze roofvogel gebruikt het rietmoeras van de Mokbaai om te broeden en te jagen. In de winter krijgt de kiekendief gezelschap van de slechtvalk. Dit is een razendsnelle roofvogel, die het vooral gemunt heeft op de steltlopers en eenden.

Vogels in de Geul

U zult er waarschijnlijk geen erg in hebben als u over de Mokweg rijdt. Aan het begin van de weg, niet ver van het groene vogelwachtershuisje, stroomt een beek onder de dijk door. Dit kleine stroompje is niet zo indrukwekkend, maar voor vissen is dit water van levensbelang. Deze Moksloot is één van de weinige beken die, zonder te zijn afgesloten door een sluis of gemaal, direct in zee afwatert. Dit soort natuurlijke overgangen tussen zoet en zout water zijn zeldzaam langs de Nederlandse kust. Vissen als de driedoornige stekelbaars, de spiering en de glasaal kunnen hier zonder obstakels stroomopwaarts zwemmen en zich voortplanten in het zoete water van de duinmeren Pompevlak en het Grote Vlak. Staatsbosbeheer heeft in de jaren negentig een serie van vijf vistrappen aangelegd. Dit om de vissen te helpen. Elke vistrap bestaat uit vier tot vijf treden van ongeveer vijf centimeter hoog. Hiermee wordt een hoogteverschil van 110 centimeter overbrugd. Door de aanleg van deze vistrappen en de uitvoer van andere herstelmaatregelen, wordt de Moksloot door steeds meer vissen gebruikt om de jaarlijkse trek naar de paaigronden te maken. En de vogels profiteren hier weer van. Stekelbaarsjes zijn het geliefde voedsel van de lepelaar. Zij brengen jaarlijks in het aangrenzende gebied De Geul in grote getalen hun jongen groot. Andere visetende vogels in het gebied zijn dodaars, de fuut en de kleine zilverreiger.

De Mokbaai is een ideaal leefgebied voor schelpdieren als de oester en mossel. Dit vanwege het beschutte en ondiepe water in de baai. De mosselen hadden tot 1990 dit gebied voor zichzelf. Er lage grote mosselbanken in de Mokbaai. Toen werd de Japanse oester geïntroduceerd. Deze oestersoort komt oorspronkelijk voor in de Aziatische kust van de Stille Oceaan. In 1960 werden deze oesters door kwekers in de Zeeuwse wateren ingevoerd. De Japanse oester heeft sindsdien de Nederlandse kust veroverd. De soort is nu dus ook in de Waddenzee te vinden. De Mokbaai is één van de eerste vindplaatsen. Deze enkele oesters zijn inmiddels uitgegroeid tot grote oesterriffen. Ze hebben de mosselen verdreven. De oesters zijn relatief smal, 4 centimeter, en zeer langgerekt, 25 centimeter. Om meer hoogte te krijgen groeien de oesters op elkaar om op deze manier boven het slik uit te blijven. De oesterriffen oefenen een grote aantrekkingskracht uit op allerlei dieren. Op de rotsige ondergrond groeien zeeanemonen en zeepokken. De mosselen grijpen hun kans en vinden een nieuwe plek tussen de oesters. Krabben en kleine visjes kunnen hier schuilen voor roofdieren. Voor vogels zijn de oesters moeilijk om open te breken. Sommige scholeksters hebben dit kunstje inmiddels aardig onder de knie.

De recreatie in de Mokbaai is beperkt door de aanwezigheid van de vele vogels. De kwelders zijn in het broedseizoen verboden terrein. Dit geldt ook voor het wandelpad langs de Moksloot. Het gebied is echter goed te overzien vanaf de aangrenzende duinen en dijken. In het noorden van de Mokbaai ligt een hoge duinenrij. Bovenop de duinen loopt een wandelpad, dat direct vanaf de veerhaven begint. Dit pad biedt mooie uitzichten over de Mokbaai, duinen en de weilanden aan de andere zijde. Aan de zuidzijde van de baai loopt een dijk. Deze hoger gelegen Mokweg is vooral populair bij vogelliefhebbers. Aan de zijkant van de weg staan vaak auto’s geparkeerd. Vogelaars staan hier met hun kijkers en camera’s de baai af te speuren naar zeldzame waarnemingen. Aan het einde van deze weg ligt een parkeerplaats, net voor het afgesloten terrein van de Joost Dourleinkazerne.

Meer lezen over Texel

Wilt u nog meer voorpret of u nog meer verdiepen in Texel? Dan kan ik u onderstaande reisgidsen aanraden:

Bewaar op Pinterest

De Mokbaai is een baai in het zuiden van Texel, tussen De Hors en 't Horntje, in de buurt van Den Hoorn. Het is een belangrijk foerageergebied voor watervogels. Hier liggen verschillende vogelreservaten. Meer over de Mokbaai op Texel lees je hier. Lees je mee? #mokbaai #texel #waddeneiland #nederland #jtravel #jtravelblog

Over JTravel

Author picture

Welkom op de website van JTravel. Mijn naam is Jaquelien, het gezicht achter de website JTravel en ook achter JTravelBlog. Ik neem u mee mee op reis naar verre oorden en dichtbij met reisverslagen en informatie over bestemmingen en geef u reisinspiratie en handige reistips. Gaat u mee op pad?

Deel dit artikel

Handige links

voor het plannen van uw reis

Om u mijn reistips gratis te kunnen blijven geven, kunt u mij helpen. Ik werk samen met verschillende organisaties. Als u via één van de onderstaande links iets boekt of koopt, ontvang ik een klein percentage van uw aankoopbedrag. Ik kan deze website op deze manier in de lucht houden en de kosten die ik maak voor het maken van deze website dekken en u van de gratis informatie voorzien. Het boeken via één van deze links kost u niets extra’s. Het helpt mij om met dit kleine beetje geld u te voorzien van informatie. Voor ons beiden is het een win-win situatie: ik verwijs u door naar leuke en handige reisproducten en u helpt mij, JTravel, met uw aankoop. Bij voorbaat dank. Meer handige links vindt u in het artikel Links naar andere websites.

Dit artikel bevat affiliate links. Wat een affiliate link inhoudt, vertel ik u in het artikel Disclaimer. 

Vindt u mijn blogs leuk? Koop dan een kop koffie voor me door op de button hieronder te klikken en ik zorg ervoor dat u kunt blijven genieten van de reisverhalen en reistips op mijn websites. Buy me a coffee

Deel dit artikel

Jaquelien

Jaquelien

Welkom op de website van JTravel. Mijn naam is Jaquelien, het gezicht achter de website JTravel en ook achter JTravelBlog. Geboren en getogen in het hoge noorden van Nederland, voor mijn studie Toerisme verhuisd naar Breda en daarna vanwege werk verhuisd naar het westen van Nederland. Een plek waar ik tot op heden nog altijd woon.
Ik neem u mee mee op reis naar verre oorden en dichtbij met reisverslagen en informatie over bestemmingen en geef u reisinspiratie en handige reistips. Gaat u mee op pad?

Ook leuk om te lezen

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven